De SEINPOST, in Callantsoog.
Het Seinpostduin van Callantsoog is bewaard gebleven en wordt in toeristische documentatie het hoogste duin van Nederland genoemd. Deze historische en daardoor waardevolle duintop vind je terug in de duinenrij ter hoogte van het KNRM station. Dit hoge duin wordt in de volksmond, maar ook op oude kaarten 'De Seinpost' genoemd. Aan de voet van dit duin ligt het bungalowparkje 'De Seinpost'.
Ten tijde van de Franse overheersing van 1795 tot 1815 werd een systeem gebruikt waarmee zeer snel berichten over heel Europa werden doorgegeven. Voor die tijd was in nederland al een soorgelijk doch simpel systeem in gebruik. Op hoge duintoppen of soms kerktorens werden telegrafen opgebouwd. Op visueel zich werd om de 8 kilometer een post gebouwd. Op deze wijze werd een compleet netwerk van telegrafen door de Franse invloedssferen van Europa gebouwd.
Deze kusttelgraaf vormde tesamen met andere Franse telegraafsystemen een verbinding langs de kust tot Duinkerken en via aftakkingen over Antwerpen (maritiem bestuurscentrum, in die tijd) naar Parijs en verder naar Lyon, marseille etc. Een bericht kon met een snelheid van ca 250 a 300 km/uur worden doorgegeven. Bij de landing van de Engelsen en Russen in 1799 bewees het syteem direct zijn grote waarde doordat de Fransen en Bataven snel grote troepenverplaatsingen op gang kon brengen. Ook bij de tweede mislukte inval van de Engelsen in 1809 te Walcheren speelde de telegraaf een belangrijke rol.
Er waren in deze periode 4 typen van telegrafen in gebruik langs de Hollandse kust. Tussen 1798 en 1803 de Bataafse kusttelegraaf en na 1803 tot 1814 de Hollandse telegraaf. (2e respectievelijk 3e van links).
Een baken aan de kust.
Het duin heeft al vanaf de 16e eeuw de functie van uitzichtspunt voor het landvolk en herkenningspunt voor de scheepvaart naar de VOC haven Den Helder. Voor de lokale visserij werden er vaak kustvuren aangelegd. Er zijn aanwijzingen dat er ook bij het huidige Callantsoog sprake was van een kustvuur op het duin.
Sedert ca 1750 werd deze duintop opgenomen in een systeem van observatieseinposten, bestaande uit seinmasten met vlaggen en wimpels. Admiraal van Kinsbergen had een reeks van dergelijke posten langs de hollandse kust laten installeren.
Het doel was om de scheepsbewegingen langs de kust te kunnen volgen en door te geven aan het centrale commando.
1795
In Januari 1795 werd de Bataafse Republiek (begin van de Franse overheersing) uitgeroepen en moesten we rekening houden met een Engelse aanval. De inrichting van Seinposten werd met spoed ter hand genomen. De besturen van de kustdorpen moesten voor de inrichting van de posten zorgen. De aanstelling van twee seinwachters per post was voor de dorpen. Naar Frans voorbeeld werd een seinmast of seinsteng bij de posten geplaatst. In de mast werden vlaggen of, voor het geven van nachtseinen, pektonnen gehesen. Het was daardoor mogelijk op zeer beperkte schaal seinen uit te wisselen tussen de posten.
Van de heer J.G van Tongeren uit Den Helder bekend van 'deStellingDenHelder'kreeg ik de volgende informatie.
Staat en Ammunitie van Oorlog op de Seinposten en Kust Batterijen van den Hoek van Holland, tot op de Helder en Texel incluis. 17 mei 1796, (ARA, Memorien H46)
Bewapening Seinpost op Callandsoog.
1 ijzer Canon a 8 ijzer op Scheeps Rolpaard, 1 Lode Dekplaat, 1 Wisser met aansetter, 1 Lepel met aftrekker, 2 handspecken, 1 Batterijkist, 1 Haaire Deken, 20 Gevulde saaije cardoezen, 1 gevulde kruithoorn, 1 Lond, 1 Zondestok, 1 Boslond, 12 Geswinde Pijpjes, 2 Zunders.
We kunnen aannemen dat dit kanon op het hoge duin van de seinpost stond.
De Bataafse Kusttelegraaf.
Vanaf 1799 werden deze posten vervangen door
'De Bataafse Kusttelegraaf'.
De Bataafse kusttelegraaf is ontwikkeld door de Schout bij Nacht Van Woensel (1740-1816) en was na oprichting tevens directeur van de kustbeseining. De Bataafse kusttelegraaf bestond uit een 20 meter hoge mast waaraan een ra was bevestigd die door twee katrollen kon worden bediend. Aan deze katrollen konden bollen of lantarens worden bevestigd. Kenmerkend zijn de twee wieken in het midden van de mast en de vlag in top. De gele constructie is draaibaar zodat ook met de schepen op zee seinen konden worden uitgewisseld. De combinaties van de standen van de bollen en de wieken zorgden voor een overeengekomen codetaal bestaande uit 21 codes. De waarde van deze telegraaf werd direct bewezen tijdens de Engels/Russische inval tussen Callantsoog en Den Helder in 1796. Vanaf dit duin werden in hoge snelheid de vorderingen van de indringer doorgegeven aan het centrale bestuur te Amsterdam en Parijs. In 1801 sloten Frankrijk en Engeland echter een wapenstilstand en werden de Bataafse Kusttelegrafen geheel ontmanteld. Hier vindt U meer info over de historische Seinposten.
|
De Hollandse Kusttelegraaf.
| In mei 1803 kwam er een einde aan de vrede tussen Engeland en Frankrijk en vorderden de Engelsen alle visserschepen die ze maar tegen kwamen. De visserschepen die op de stranden lagen werden waar mogelijk vernietigd. De Raad van de Marine besloot dat met de grootste spoed de telegrafen in ere moesten worden hersteld. De voorzitter van de Raad van de Marine presenteerde op 8 augustus 1803 'de Hollandse telegraaf'. Een systeem van 20 telegrafen die desgewenst kon worden uitgebreidt over de Zeeuwse en Hollandse eilanden. De telegraaf was aanzienlijk eenvoudiger en miste de wieken aan de mast en had geen vlag in top. De beseining zelf was aanzienlijk eenvoudiger en de constructie niet langer draaibaar. De seinen werden gegeven met bollen en des nachts met pektonnen. In totaal had men 21 tekens. Deze kwamen overeen met van te voren opgestelde codeboeken over scheepsbewegingen of vijandelijke acties. In 1806 kregen de seinposten ook een taak bij het opsporen van smokkelaars. Met het einde van de Franse overheersing en de landing van Prins Willem op 30 november 1813 op het strand van scheveningen werd een dag later de beseining gestaakt. De telegrafen werden later ontmanteld maar de kustbeschermingsorganisatie bleef. |
En daarna.
In 1937 maakte de Hollandse regering hier weer een seinpost met hetzelfde doel en vanaf 1940 richten de Duitse bezetter hier een waarnemingspost op. Aan de voet van de Seinpost werden bunkers gebouwd voor permanente bewaking en behuizing voor de bewakers. Deze bunkers zijn in de jaren 50 weer gesloopt.
Vanaf 1953 kreeg dit duin in de oude Gemeente Callantsoog de functie van een recreatief uitzichtspunt. Het is een van de weinige lokaties waar je een 360 graden view op de hele omgeving hebt. Hier zie je tevens hoe betrekkelijk smal de duinenrij zuidelijk en verderweg noorderlijk van de Seinpost is.
Helaas werd het uitzichtspunt verwijderd in 2002, enkele jaren nadat de gemeente Callantsoog was opgenomen in de Gemeente Zijpe. En werd het duin, aan de zeezijde, in zijn vorm ernstig aangetast in het kader van de kustverdediging.
NB: Iets ten noorden van Petten, heeft ook een seinpostduin gelegen. Deze seinpost ligt vermoedelijk op de plaats waar nu een uitzichtspunt is op het hoge duin achter het Corfwater. De geschiedenis van dat seinpostduin zal in grote lijnen gelijk zijn aan het seinpostduin van Callantsoog.
Bronnen.
Boek: Een tijding met de snelheid des bliksems. Rob Koring en Bart van der Herten.
Artikelen uit: Tijdschrift voor de zeegeschiedenis 1991, 2 pag 149-159 en Spieghel Historiael 7/8, 1992 p 326-327.
Door enkele betrokken dorpsbewoners is veel werk verricht om op de historische aspecten van de seinpost te wijzen.
In 2010 moeten we echter contstateren dat alle moeite voor niets is geweest. Ondanks vele welwillende blikken en gesprekken werkten de Gemeente Zijpe en de duinbeheerder NoordHollandsNoorderKwartier absoluut niet mee.
Het schriftelijk uitgewerkte voorstel van de werkgroep kunt U hier lezen.
Voorstel van de Werkgroep; Acrobat versie.
Voorstel van de Werkgroep; Word versie.